Tầm nhìn của Tiến sĩ Vance Gledhill về sự thay đổi

Tiến sĩ Vance Gledhill là nhà khoa học máy tính người Australia (Ôxtrâylia) đã nghỉ hưu. Ông đồng thời là nhà từ thiện cho các chương trình, dự án hỗ trợ cộng đồng tại các nước đang phát triển. Đồng hành với Action on Poverty (AOP) từ năm 2014 trong dự án phát triển du lịch cộng đồng tại huyện Đà Bắc, tỉnh Hoà Bình, cách tiếp cận của ông đã giúp hàng nghìn người thoát nghèo và góp phần xây dựng một doanh nghiệp xã hội từng đoạt giải thưởng ASEAN.

Tầm nhìn về sự thay đổi

Năm 2014, tiến sĩ Vance, hay còn được gọi với cái tên thân thương khác tại Việt Nam – bác Vance, đến thăm Đà Bắc – một trong những huyện miền núi nghèo nhất của tỉnh Hoà Bình. Người dân nơi đây đa phần thuộc nhóm dân tộc thiểu số với sinh kế chính dựa vào nông nghiệp.

Nơi đây vào cuối những năm 1980, một số cộng đồng phải di dời khỏi vùng thung lũng màu mỡ để nhường chỗ xây dựng Nhà máy Thuỷ điện Hoà Bình. Thung lũng xưa trở thành lòng hồ sâu thẳm bên cạnh sườn núi cao. Các phương thức canh tác truyền thống nay không còn phù hợp với địa hình núi non hiểm trở, khiến cuộc sống của người dân thêm khó khăn.

Tuy nhiên, với khung cảnh tuyệt đẹp, từ những cánh đồng tươi tốt, mặt hồ xanh trong đến những dãy núi đá vôi hùng vĩ, bác Vance, một người yêu thích đi bộ đường dài, hoàn toàn ấn tượng với vẻ đẹp tự nhiên của khu vực. Trong chuyến đi đó, một hạt giống ý tưởng đã được gieo trồng.

Dẫn dắt bằng niềm đam mê

Với sự đồng hành của AOP, tiến sĩ Vance đã áp dụng kinh nghiệm của mình trong lĩnh vực du lịch sinh thái để xây dựng mô hình du lịch cộng đồng tại Đà Bắc. Đây là mô hình du lịch bền vững, mang đậm văn hoá bản địa, do người dân địa phương vận hành và làm chủ.

Thời gian đầu, dự án hỗ trợ thành lập ba xóm du lịch cộng đồng tại Đà Bắc. Những cái tên như xóm Đá Bia, Sưng, Ké và Mó Hém dần xuất hiện trên bản đồ dành cho những người yêu và ủng hộ du lịch bền vững tại Việt Nam. Trong quá trình thành lập, ngoài những hỗ trợ vật chất, cộng đồng địa phương còn tham gia các lớp tập huấn nâng cao năng lực về kinh doanh, vận hành du lịch và giao tiếp bằng tiếng Anh.

Sự tham gia của tiến sĩ Vance trong dự án du lịch cộng đồng nhiều hơn những gì một cá nhân thường làm trong các hoạt động từ thiện phát triển. Đi kèm với hỗ trợ tài chính trong nhiều năm cho dự án, ông tự mình đến thăm các xóm du lịch do mình hỗ trợ. Những ý kiến đóng góp của ông với chính quyền và người dân địa phương đã góp phần tạo nên mô hình du lịch cộng đồng tại Đà Bắc thành công như ngày hôm nay.

Tính từ năm 2015, du lịch cộng đồng Đà Bắc đã đón hơn 20.000 lượt khách với hơn 7.000 khách quốc tế, mang về lợi nhuận khoảng 7,5 tỉ VNĐ và trực tiếp hỗ trợ hơn 6.000 người. Mỗi xóm du lịch ở đây đều thành lập quỹ cộng đồng. Một phần lợi nhuận từ du lịch được các hộ đóng góp vào quỹ chung nhằm nâng cấp cơ sở hạ tầng thôn xóm, đảm bảo mọi người trong cộng đồng đều được hưởng lợi từ mô hình sinh kế này.

Du lịch cộng đồng cải thiện đời sống cho ba thế hệ

Khơi gợi tinh thần vì cộng đồng trong mỗi người

Năm 2017, du lịch cộng đồng tại Đà Bắc thành lập doanh nghiệp xã hội, gọi tắt là Đà Bắc CBT. Năm 2019, xóm Đá Bia thuộc Đà Bắc CBT được trao giải thưởng ASEAN, hạng mục du lịch cộng đồng cho những sản phẩm du lịch tiêu biểu trong khu vực. Nếu không có du lịch cộng đồng, chắc hẳn không mấy ai biết tới các xóm của người Mường, người Dao Tiền xa xôi và nhiều gian khó ở Đà Bắc. Cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ, nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc nơi đây rất có thể sẽ bị lãng quên.

Bên cạnh việc bảo vệ môi trường và bảo tồn văn hoá, mô hình sinh kế mới này đồng thời nâng cao vị thế của phụ nữ địa phương nhờ vào sự tham gia và quản lý chủ yếu của họ trong các hoạt động du lịch. Trong số những người phụ nữ Đà Bắc đang nỗ lực từng ngày để tạo nên thay đổi, cùng gặp Trang – cô gái trẻ người Mường Ạu Tá trong câu chuyện về sự phát triển của quê hương.

Tính đến năm 2021, mô hình du lịch cộng đồng này đã được AOP tại Việt Nam nhân rộng triển khai tại 6 huyện thuộc 4 tỉnh vùng núi phía Bắc, nhờ vào nguồn tài trợ từ chính phủ, doanh nghiệp và các quỹ tư nhân. Những trái ngọt hôm nay đều khởi nguồn từ ‘hạt giống ý tưởng’ hôm ấy cùng với niềm đam mê và tấm lòng hào hiệp của bác Vance.

Câu chuyện của tiến sĩ Vance thôi thúc bạn hành động vì cộng đồng? Tìm hiểu thêm về cách chúng tôi hợp tác với các cá nhân